ترویج فرهنگ و نیکداشت هنرهای بومی بلوچستان و برگزاری کارگاه کپرسازی
Day One, Wednesday 6th of December
For the first night of the Baluchestan week, there was a Kapar workshop organized. Kapar is an indigenous structure to southeastern part of Iran. The material for building the structure had been provided during a field research trip, before the event started. Mr. Sepahi, a local artisan from Saravan, a village in Sistan & Baluchestan province, travelled to Tehran to organise the workshop. He elaborated on how the structure is assembled to the participants. During the break, a documentary called “Sechkan”, made by Mr. Ali Rakhshani from Zahedan, was showed and guests indulged in a local food called Pacoureh and Sambouseh. Sechkan showcases the daily life of the last remaining pastoralist nomadic tribe that migrate in the foothills of mount Beirak. Wicker and wicker products have a major role in their day to day lives. The film pictures different stages of constructing a kapar mosque by the members of the tribe. During the second part of day one, main columns of the Kapar were put in place and the ropes needed for following stages were soaked in water. After the workshop, See You in Iran’s Indicraft project was presented by its manager, Farnaz Aboutalebi. Abdulsalam Bozorgzadeh, sociologist, activist and researcher, talked about Baluchestan’s social struggles and geography. The other documentary made by Mr. Rakhshani which, was showed at the first night, is called “Ap Ak As”. The director combines concepts of culture and anthropology with Rubai’s (quatrains) written by polymath, Omar Khayyam and considering the four elements attempts to depict a philosophical narration of existence. The scenery a village in Baluchestan and Baluchi woman crafting Kalpouregan pottery are the main themes of the movie.
Thereafter, Mina Jazayeri showcased her photo-essay and a self-made video, the material for which she had gathered during her trip to Sistan and Baluchestan. Mina as an observer of the Baluch population day to day life, tried to narrate her experience for the participants, putting aside the common prejudice towards this population.
Afterwards Ali Borghei shared his memories with us about his stay in the province around 40 years ago. He had brought along pictures from back in the day when he traveled for the sole purpose of helping the underprivileged population of an inaccessible village in the province. Mr. Borghei helped to build a school and witnessed how the people of the region live in discomfort and deprived of basic necessities. What hunts him to this day is that the situation hasn’t changed. Afterwards Amir Tehrani, sociologist, spoke about border cities in the province and the catastrophe that the region is facing after a border wall was built. At the end of the night, there took place a discussion about the proposed issues that showed the wide spectrum of perspectives that the participants had. The guests then dined on Packureh and Sambuse, traditional Baluchi meals cooked by See You in Iran chefs.
Day Two, Thursday 7th of December
During the second day of the workshop the vertical and horizontal columns of the Kapar were set up. The second night was named music night and was started by showing a short movie by Mr. Rakhshani called Nowrouz in Baluchestan which depicts the customs and traditions related to New Year celebration. Mr. Hamid Malekzadeh, a poet from Saravan, read his poems that are composed in Baluchi. Then Mr. Shahnazdar talked about the history of Baluchestan music and how it has evolved throughout centuries. At the end of the night Baluchi street artists performed traditional music. Traditional delicacies from the region for lunch and dinner were Kaal Joush and Lenju.
Day Three, Friday 8th of December
On the third day of Kaapar workshop the columns were completely assembled and workshop participants started to install the cover. This particular stage was a challenge since the structure was being assembled on a swimming pool in the yard of a 60 years old house in Tehran. At the end of the day, Kapar’s exterior was almost finished.
During the intermission the first part of a trilogy called Tiab, directed by Mr. Mohammadreze Khoshfarman was shown. The first movie is called “One Was Sweet, One Was Saur”, depicts the Macoran shores before human beings walked on it. The second part of the trilogy showcases the livelihood of the indigenous population of Macoran and is called “Saur fish, Sweet Date”. The last movie shown was Sechkan in the presence of the director Mr. Rakhshani, which led to a critical discussion about Baluchestan Cinema. Our chefs prepared Govon A’ap for lunch and Souzi Omelet for dinner.
Fourth day, Saturday 9th of December
The fourth day of the Kapar workshop was the last stages of finishing the structure. The sealing was sutured to the beams by participants and was insolated by plastic sheets. The Kaapar was finished after this stage and was successfully built.
The fourth night was Baluchi food event and began by showing the Moukan documentary that pictures the life of an aged couple who transformed an arid land into a palm-grove. Afterwards See You in Iran’s chefs held a tutorial on how to bake a traditional Baluchi pastry named Changal to the event’s participants. Our guests had a hands on experience and they tasted what they had baked at the end of the tutorial.
Fifth day, Sunday 10th of December
The last night was dedicated to the handicraft of the province. The third part of the Tiab trilogy was shown which is called Lilou (lullaby). The film portrays handicrafts of Makoran region in South Baluchistan, including needle work, tailoring, etc. It also showed astonishing scenes of lakes with women singing on the background. Screening of the movie proceeded with a gathering in the newly built Kapar, doing participatory needle work on Balouchi fabrics, and visiting the Balochi exhibition.
Balouch week ended with screening a well celebrated documentary, directed by Mehdi Cholani, named Mem (black balouchi bear), aiming at protecting this endangered species living in the mountains of Balouchistan.
روز اول: ۱۵ آذر
اولین روز از هفته بلوچ با کارگاه آموزش ساخت سازه ی محلی منطقه به نام «کاپار» شروع شد. استاد صبرالله سپاهی ، مردی روستایی با چهره ای آفتاب سوخته و لبخندی شیرین، از کوهستان های اطراف سراوان آمده بود تا شیوه ساخت این سازه را به شرکت کنندگان در کارگاه آموزش دهد. او با آرامش مراحل اولیه ساخت سازه « کاپار» را با مواد اولیه ای که در سفر به سیستان و بلوچستان تهیه کرده بودیم به شرکت کنندگان آموزش داد.
در زمان استراحت، مستند « سچکان » ساخته ی محمد علی رخشانی، اهل زاهدان نمایش داده شد و با سمبوسه و پکوره؛ غذای محلی منطقه از شرکت کنندگان پذیرایی شد.
سچکان نمایش زندگی آخرین قبیله عشایر بلوچ در دامنه کوه بیرک در شهرستان است که اکثر ابزار و وسایل زندگی آنها از حصیر و محصولات حصیری ساخته شده است. فیلم روند ساختن مسجدی کپری توسط اهالی این قبیله را به تصویر می کشد.
در بخش دوم از اولین روز کارگاه ساخت «کاپار» ستون های اصلی سازه کار گذاشته شد و طناب های کنفی برای مراحل بعدی در آب گذاشته شدند.
پس از پایان کارگاه و در شب افتتاحیه هفته بلوچ، پروژه ایندی کرفت مجموعه See You in Iran توسط مدیر این بخش، فرناز ابوطالبی معرفی شد. بعد از این معرفی صحبت های عبدالسلام بزرگ زاده پژوهشگر و فعال فرهنگی اهل و اجتماعی بلوچستان را در رابطه با موقعیت جغرافیایی و مشکلات اجتماعی منطقه شنیدیم.
پخش مستند « آپ آک آس» به کارگردانی محمد علی رخشانی بخش بعدی رویداد افتتاحیه هفته بلوچ بود.
در این فیلم دو مقوله انسان شناسی و فرهنگ با رباعیات عمر خیام تلفیق شده است و کارگردان با در نظر گرفتن عناصر ۴ گانه آب، باد، خاک و آتش به بیانی عرفانی و فلسفی از خلقت رسیده است. صحنه های این فیلم طبیعت و دست سازه های سفالی زنان کلپورگان را به تصویر میکشد.
پس از آن مینا جزایری، مدیر هنری مجموعه See You in Iran ویدئو و مقاله عکاسی تجربی خود را از سفر به سیستان و بلوچستان برای مخاطبان به نمایش گذاشت. جزایری در این ویدیو نیم نگاهی بدون پیش داوری به زندگی در بلوچستان داشته و حاصل تجربیاتش را به عنوان یک مشاهده گر در تلاش برای آشنایی با ابعاد مختلف این منطقه، با مخاطبان به اشتراک گذاشت.
در قسمت بعد علی برقعی، مردی میانسال و شیرین سخن، از خاطرات تلخ و شیرینی که چهل سال پیش در سفرش به سیستان و بلوچستان داشت گفت و داستان هایی را همراه با نمایش عکس هایی تاثیرگذار از آن سفر روایت کرد. داستان ساخت مدرسه ای در آن منطقه و مشاهده شرایط سخت زندگی مردمان آن و اینکه در تمامی این سال ها هنوز تغییری در آن شرایط سخت حاصل نشده است. بعد از شنیدن روایت های دلنشین او، امیر طهرانی جامعه شناس در رابطه با شهر های مرزی و بروز معضلات و بحران هایی که بعد از ساخت دیوار مرزی برای این مناطق به وجود آمده است صحبت کرد. پایان بخش این شب چالشی تعمق برانگیز بین دیدگاه های متفاوت گفتگو کنندگان بود که ما را به تامل در ریشه های عمیق فرهنگی قومی و احساسات غیر قابل انکار مهمانان بلوچ واداشت و توجه مارا به زاویه دید متفاوت مان به مسائل این مردمان معطوف کرد.
روز دوم: ۱۶ آذر
در دومین روز کارگاه ستون های افقی و کناری سازه کار گذاشته شدند و ساختار دیواره های کپر تا حدودی شکل گرفت.
شب موسیقی هفته بلوچ با پخش مستند «نوروز در بلوچستان» ساخته محمد علی رخشانی آغاز شد. این فیلم آیین های زیبای نوروز سنتی و موسیقی محلی را نشان می داد. بعد از تماشای این مستند، حمید ملک زاده شاعری از سراوان به شعرخوانی بلوچی پرداخت. سخنرانی محسن شهرنازدار انسان شناس حول محور تاریخ موسیقی این ناحیه و سیر تکامل آن در طول قرون شکل گرفت.
در پایان شب موسیقی بلوچ نوازندگانی خیابانی از زابل و زاهدان آواز های قدیمی مردم بلوچستان را زیبا و با صدایی دلنشین اجرا کردند.
روز سوم: ۱۷ آذر
در روز سوم کارگاه ساخت ستون های میانی کپر تمام شد و بعد از آن شرکت کنندگان به اتصال دیواره ها و سقف کپر مشغول شدند. تفاوتی که ساخت این کپر با کپر های معمول داشت این بود که این سازه قرار بود بر روی یک استخر در حیاط خانه ای ۶۰ ساله در تهران ساخته شود. سازه از کف زمین فاصله داشت و فاقد سطح زیرین برای ساخت کپر بر روی زمین بود، به همین دلیل این مرحله کار با دشواری و به کمک نردبان انجام شد. در پایان این جلسۀ کارگاه ساختار اصلی دیواره ها و سقف کپر شکل گرفت.
در زمان استراحت بخش اول مستند « تیاب » به نام « یکی شور بود یکی شیرین » به کارگردانی محمدرضا خوش فرمان نمایش داده شد. این مستند سواحل مکران (نواحی ساحلی منطقه جنوب شرقی ایران) را قبل از حضور انسان به تصویر میکشید.
شب فیلم با پخش قسمت دوم مستند « تیاب » به نام « ماهی شور خرمای شیرین » شروع شد که معیشت انسان ساحل نشین در دریای مکران را نشان میداد. بعد از مستند «تیاب» به پخش مجدد فیلم «سچکان» ساخته محمد علی رخشانی این بار با حضور کارگردان پرداختیم و بحثی جمعی در نقد و بررسی سینمای بلوچستان برگزار شد.
روز چهارم: ۱۸ آذر
روز چهارم کارگاه روز ساخت مراحل پایانی ساخت سازه بود. در این روز با همکاری شرکت کنندگان کارگاه و اعضای گروه دوختن و نصب «تگرد» (زیراندازهای حصیری که با شاخه و برگ درخت خرما بافته می شود) انجام شد. سقف کپر بر دیواره های آن دوخته شد و با قرار دادن لایه های پلاستیکی ما بین لایه های حصیری سقف، کپر فضایی کاربردی برای تمام فصول شد .
در پایان این کارگاه استخر قدیمی خانۀ ۶۰ ساله بین درختان سبز و پیر انار و توت مسقف شد.
شب غذای بلوچی با مستند «موکان» (به معنی نخل ها) کاری از محمد علی رخشانی آغاز شد. این مستند داستان زندگی زن و مرد کهنسالی بود که روستای خشکی را با عشق تبدیل به نخلستان کرده بودند. بعد از اکران فیلم کارگاهی توسط تینا اعلایی و آبتین یاری آشپزهای مجموعه See You in Iran برگزار شد که در آن شیوه پخت شیرینی سنتی بلوچستان «چنگال» را به صورت عملی آموزش دادند و شرکت کنندگان این شیرینی ساده و خوش طعم را با دستهای خود پختند.
شب پنجم: ۱۹ آذر
شب پنجم و اختتامیه هفته بلوچ با نام شب صنایع دستی با پخش بخش سوم مستند «تیاب» به نام «لیلو» ( به معنای لالایی) به کارگردانی محمد رضا خوش فرمان شروع شد. این مستند ساخت صنایع دستی منطقه مکران در جنوب بلوچستان از قبیل سوزن دوزی و دوخت لباس، ساخت طلا و صنایع دستی دیگر را با تصاویری زیبا از بازارچه ها که با آواز زیبای زنان بلوچ همراه بود، نشان می داد. در شب اختتامیه پس از اکران فیلم همراه با میهمانان و مخاطبانمان در کپری که تازه ساخته بودیم، دور هم نشستیم و با استفاده از مهرهای مخصوص سوزن دوزی روی پارچه ها نقوشی مهر کردیم و به سوزن دوزی پرداختیم. بعد از آن بازدیدکنندگان از نمایشگاه کوچکی که از صنایع دستی منطقه بلوچستان برگزار کرده بودیم، دیدن کردند. در کنار محصولات این نمایشگاه که توسط بومیان منطقه ساخته شده بود، اطلاعاتی شامل تاریخچه محصولات و منطقه ای که محصول در آن ساخته شده بود، وجود داشت.
پایان بخش هفته بلوچ پخش مستندی از مهدی چلانی به نام « مِم » (خرس سیاه بلوچی) بود. این مستند در مورد خرس سیاه بلوچی و در راستای حمایت از این گونه در حال انقراض است که تجربه سال ها زندگی چلانی در کوهستان های بلوچستان بود. جوایزی در جشنواره های مختلف در جهان به این فیلم تعلق گرفته است.